بیزینس پلن
در عصر حاضر که فضای تمامی حوزه‌های کاری به شدت رقابتی شده است، ضرورت وجود برنامه‌ای دقیق و مدون برای پیش‌برد اهداف هر کسب و کاری احساس می‌شود. بیزینس پلن یا همان مدل کسب و کار، سندی است که به منزله یک برنامه‌ریزی درازمدت برای هر کسب و کاری تلقی شده و نکات مختلفی را در بر می‌گیرد. شاید نتوان گفت که در اختیار داشتن یک مدل کسب و کار موفقیت هر استارتاپی را تضمین می‌کند، اما در اختیار داشتن این طرح جامع زمینه را برای دستیابی به موفقیت فراهم می‌کند.
دلایل زیادی وجود دارد که مالک هر کسب و کاری را مجاب به نوشتن بیزینس پلن کند. یک مدل کسب و کار شامل موارد بسیار مهمی می‌شود؛ مواردی نظیر اهداف کسب و کار، استراتژی‌های به کار گرفته شده در کسب و کار، مشکلات بالقوه پیش روی کسب و کار، راهکارهایی برای برطرف کردن مشکلات موجود، ساختار سازمانی هر کسب و کار، میزان سرمایه مورد نیاز برای رساندن کسب و کار به سطح برنامه‌ریزی شده و بسیاری موارد دیگر. همان طور که می‌بینید در نوشتن مدل کسب و کار تلاش شده است تمامی عوامل اثر گذار در موفقیت یا شکست هر کسب و کاری در نظر گرفته شود و با در نظر گرفتن تمامی شرایط، هر کسب و کاری در مسیر دستیابی به اهداف خود قرار گیرد.
بیزینس پلن چیست؟
به طور خلاصه می‌توان گفت که بیزینس پلن سندی است که در آن نحوه کسب درامد، چگونگی رهبری و هدایت نیروهای انسانی، شرح کلیت کسب و کار، مدل عملکرد و جزئیات بسیارِ دیگری برای دستیابی به موفقیت بیان شده است. یک مدل کسب و کار در ساده‌ترین شکل خود، به عنوان نقشه‌ای است که اهداف و جزئیات مسیری که باید برای رسیدن به موفقیت طی کنید در آن مشخص شده است. ایده‌هایی که در این سند بیان می‌شود باید منسجم، مختصر و مفید بوده و شکل کلی آن باید شبیه به مقاله‌ای باشد که با اهمیت‌ترین نکات مربوط به کسب و کار در آن توضیح داده شده است.
در ایده‌آل‌ترین حالت، افراد پیش از شروع کسب و کار خود یا در همان ابتدای تأسیس کسب و کارشان باید یک مدل کسب و کار داشته باشند و مواردی نظیر برنامه ریزی برای فروش، بودجه بندی، تخمین هزینه‌ها و تقسیم وظایف را در آن جای دهند. تمامی افرادی که به تازگی کسب و کار خود را آغاز کرده‌اند، برای جذب سرمایه گذار و برنامه ریزی قدم به قدم برای دستیابی به اهدافشان به یک مدل کسب و کار نیاز خواهند داشت.
ذکر این نکته ضروری است که استفاده از بیزینس پلن تنها به کسب و کارهای نوپا محدود نمی‌شود. کسب و کارهایی که مدت‌ها از تأسیسشان گذشته است نیز می‌توانند با در اختیار گرفتن یک مدل کسب و کار و برنامه ریزی برای آینده کسب و کار خود، مسیر حرکتشان را تغییر داده و برای دستیابی به اهدافشان شتاب بیشتری بگیرند. برای کسب و کارهای موجود، استفاده از مدل کسب و کار می‌تواند یک برتری رقابتی را برای آن‌ها به وجود آورده و موجب سبقت گرفتن آن‌ها از رقبای دیرینه‌شان شود.
انواع بیزینس پلن
از آن جایی که کسب و کارهای مختلف با اهداف متفاوتی اقدام به نوشتن بیزینس پلن می‌کنند، تعجبی ندارد که این مدل‌های کسب و کار از شکل‌های مختلفی برخوردار باشند. قبل از نوشتن هر طرحی، باید مخاطبان و اهداف خود را در نظر بگیرید. این طرح‌ها از نظر طول، جزئیات و نحوه ارائه تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند. در ادامه مطلب سه نمونه از مدل‌های کسب و کار را معرفی میکنیم.
بیزینس پلن تک صفحه‌ای
همان طور که از نام آن پیداست، مدل سب و کارها یک صفحه‌ای خلاصه دقیقی از کسب و کار بوده که در یک صفحه جای گرفته است. این موضوع بدین معنی نیست که با به کارگیری یک فونت بسیار کوچک اطلاعات زیادی در یک صفحه جای گیرد، بلکه بدین معنی است که یک طرح کلی با زبانی ساده و به صورت مختصر و دقیق، کلیات کسب و کار را توصیف کرده باشد. شخصی که یک مدل کسب و کار یک صفحه را می‌نویسد، ممکن است یکی از این دو هدف را در سر داشته باشد:
- نوشتن بیزینس پلن یک صفحه‌ای، می‌تواند روشی عالی برای معرفی کسب و کار به دیگران و جذب سرمایه‌گذاران احتمالی باشد. از آن جایی که سرمایه‌گذاران با فرصت‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری مواجه می‌شوند و زمان زیادی را صرف مطالعه برنامه‌های آن‌ها می‌کنند، مدل کسب و کار یک صفحه‌ای می‌تواند رویکردی مناسب برای ملاقات اولیه با این دسته از افراد باشد.
- با نوشتن بیزینس پلن یک صفحه ای، می‌توانید طرح دقیقی از برنامه کلی کسب و کارتان داشته و همواره آن را پیش رویتان داشته باشید.
این نوع از مدل کسب و کار برای شرکت‌های نوپا و آن‌هایی که در مراحل اولیه تأسیس خود هستند، انتخابی بسیار مناسب می‌باشد؛ چرا که با استفاده از آن می‌توانند ایده‌های خود را به وضوح برای دیگران شرح دهند.
بیزینس پلن داخلی
این مدل کسب و کار، بر روی مواردی نظیر استراتژی کسب و کار، نقاط ضعف و قوت، بودجه‌بندی ها، معیارها و پیش بینی‌ها متمرکز می‌شود؛ البته این طرح به صورت ماهانه مورد بازبینی و تجدیدنظر قرار می‌گیرد. می‌توان گفت که بیزینس پلن داخلی به نوعی یک ابزار مدیریتی است که با هدف هدایت و رشد کسب و کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این طرح به صاحبان کسب و کار کمک می‌کند در رسیدن به اهداف خود پیشرفت کرده و با اصلاح مسیر حرکت خود، به اهداف مورد نظرشان دست پیدا کنند.
بیزینس پلن خارجی
این مدل کسب و کار، یک سند رسمی است و به گونه‌ای طراحی شده است که بتواند اطلاعات کسب و کار را به دست افرادی خارج از شرکت رسانده و توسط آن‌ها مورد مطالعه قرار گیرد. متداول‌ترین استفاده از این طرح، به منظور متقاعد کردن سرمایه‌گذاران بالقوه برای سرمایه‌گذاری در یک کسب و کار است. همچنین از این سند به منظور درخواست برای دریافت تسهیلات دولتی و بانکی نیز استفاده می‌شود. گاهی اوقات نیز از این نوع مدل کسب و کارها با هدف آموزش، استخدام و جذب کارکنان کلیدی استفاده می‌شود.
در مقایسه با مدل کسب و کار داخلی، این سند زبان و قالب متفاوتی دارد و با جزئیات بیشتری به بیان اهداف و برنامه‌ها می‌پردازد. سرمایه‌گذاران بالقوه به دنبال این هستند که بدانند چه استفاده‌ای از سرمایه آن‌ها خواهید کرد و نتیجه سرمایه‌گذاری آن‌ها به چه صورتی خواهد بود. این طرح خارجی تمامی جزئیات لازم برای متقاعد کردن آن‌ها را در اختیارشان قرار می‌دهد. همچنین در این طرح، بیوگرافی کاملی از اعضای تیم کسب و کارتان را در اختیار سرمایه‌گذاران بالقوه می‌گذارید و با این کار شرایط را برای جلب اعتماد آن‌ها فراهم می‌کنید.
نکاتی که باید در نوشتن مدل کسب و کار در خاطر داشته باشید
حال که با انواع و مزایای این طرح آشنا شده‌اید، وقت آن رسیده است که اهداف و برنامه‌های خود را به روی کاغذ بیاورید تا یک طرح اولیه از بیزینس پلن داشته باشید. این نکته را به خاطر داشته باشید که مدل کسب و کار، ابزاری است که به شما کمک می‌کند مسیر مشخصی برای دستیابی به اهدافتان داشته باشید. بنابراین همواره باید آن را اصلاح کرده و به روز رسانی کنید؛ چرا که به مرور زمان مفاهیم بیشتری را درباره مشتریان، درست یا غلط بودن بودجه‌بندی و روش‌های بازاریابی و فروش خود می‌آموزید. برخی از نکاتی که به شما در نوشتن یک مدل کسب و کار مؤثر کمک خواهند کرد عبارتند از:
- مخاطبانتان را بشناسید. هنگامی که بدانید چه کسانی قرار است برنامه شما را بخوانند، می‌توانید ادبیات و سطح جزئیات بیان شده در طرح را مطابق با آن‌ها تنظیم کنید. همچنین با در نظر گرفتن این افراد می‌توانید مناسب‌ترین اطلاعات را در طرح خود درج کرده و اطلاعات غیر مفید و غیر ضروری را از آن حذف کنید
- هدف خود را مشخص کنید. به عنوان مثال اگر طرح خود را با هدف تأمین سرمایه برای کسب و کارتان می‌نویسید، باید برنامه‌ای کامل‌تر و با جزئیات بیشتر ارائه دهید
- برای تحقیق، سرمایه‌گذاری کنید. پیش از نوشتن این طرح، باید شناخت کاملی از افرادی که کالا یا خدمات خود را به آن‌ها می‌فروشید داشته باشید و از محصولات و خدمات مشابهی که توسط رقبایتان به فروش می‌رسد آگاه باشید
- لحن، ادبیات و سبک خود را ثابت نگه دارید. این موارد در اثرگذاری بر خواننده نقش به سزایی دارند. بهتر است پیش از توزیع طرح، زمانی کافی را به ویرایش و اصلاح آن اختصاص دهید
- طرح خود را مختصر و مفید بنویسید. به طور کلی بیزینس پلن شما نباید بیش از ۲۰ صفحه باشد. اگر اسنادی دارید که فکر می‌کنید برای مخاطبانتان سودمند می‌باشد، بهتر است آن‌ها را به عنوان ضمیمه طرح ارائه دهید
سخن پایانی
در این مطلب از سایت هکربیز، تلاش کردیم ضمن تعریف بیزینس پلن و معرفی انواع آن، مزایای استفاده از این طرح برای کسب و کارهای نوپا و باسابقه را بیان کنیم. هر کسب و کاری، در هر سطح و مرحله‌ای از کار، با استفاده از مدل کسب و کار می‌تواند مسیر حرکت خود را اصلاح کرده و با شتاب بیشتری به سمت دستیابی به اهدافش حرکت کند. بنابراین لازم است که کسب و کارهای مختلف، با شناخت مخاطبین هدف و مشخص کردن اهداف خود، یک مدل کسب و کار مناسب را تدوین کرده و از آن برای دستیابی به اهداف در نظر گرفته شده استفاده کنند.
